Standardy ochrony dzieci w parafii Zesłania Ducha Świętego w Kozach cz.1

Kategoria: Aktualności, Rok 2003, Z życia parafii
Preambuła
Niniejszy dokument opracowany został w parafii Zesłania Ducha Świętego w Kozach i stanowi
realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w
których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28
lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. 2023 poz. 1606)]. Przy jego opracowywaniu uwzględniono wytyczne zarówno prawa
państwowego, jak i kościelnego. Ochrona dzieci przed przemocą jest nie tylko obowiązkiem
prawnym, ale przede wszystkim moralnym.
Wszyscy zaangażowani w życie Kościoła zobowiązują się do stworzenia bezpiecznego i
przyjaznego środowiska, w którym dobro dziecka jest chronione i szanowane. Stosowanie
wobec niego przemocy w jakiejkolwiek formie jest niedopuszczalne.
Dokument ten wyznacza standardy ochrony dzieci przed przemocą, zapewniając skuteczne
działania zapobiegawcze i interwencyjne, zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka.
Powiedzenie: „Gdzie kończy się wiedza, zaczyna się przemoc” wyznacza cel standardów.
Posiadając odpowiednią wiedzę i mając świadomość zagrożeń, Kościół może w odpowiedni
sposób zapobiec krzywdzie i skutecznie ochronić przed nią dzieci oraz osoby bezbronne.
-
Objaśnienie terminów
Osoby, ich role i funkcje w Kościele;
ksiądz, prezbiter, kapłan, duchowny – ochrzczony mężczyzna, który przyjął święcenia
kapłańskie.
duchowieństwo, kler – (diakoni, księża, biskupi) – mężczyźni ochrzczeni, którzy przyjęli
święcenia w stopniu diakonatu, prezbiteratu lub biskupie.
osoby konsekrowane – osoby, które w sposób szczególny poświęcają życie Bogu. Łączy je
konsekracja, która wiąże się ze złożeniem Bogu ślubów czystości oraz najczęściej również
ubóstwa i posłuszeństwa, choć zależy to od formy życia konsekrowanego. Należą do nich
członkowie stowarzyszeń zakonnych oraz świeckie osoby konsekrowane.
osoba świecka – członek Kościoła katolickiego bez święceń.
biskup – biskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej Kościoła
łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.
proboszcz, administrator – prezbiter mianowany przez biskupa diecezjalnego na urząd
proboszcza.
personel kościelny – duchowny, osoba zakonna lub inna osoba zatrudniona przez Kościół na
podstawie umowy, podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie.
szafarz nadzwyczajny Komunii Świętej – osoba wyznaczona do udzielania Komunii Świętej,
niemająca święceń.
wolontariusz – osoba, która na rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowolnie i
bezpłatnie świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.
Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez wynagrodzenia materialnego”.
organizator wyjazdu – osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – parafie,
wspólnoty religijne, szkoły i placówki, przedsiębiorcy podlegający ustawie o usługach
turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości prawnej.
-
Organizacja posługi Kościoła
-
diecezja – jednostka administracyjna w kościołach chrześcijańskich podległa biskupowi.
parafia – określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partykularnym,
nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi
jako
jej własnemu pasterzowi.
duszpasterstwo, w tym duszpasterstwo parafialne – sytuacja, w której jedna osoba jest
odpowiedzialna za dobro drugiej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje celebrowanie liturgii,
zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnictwo, opiekę medyczną i pomoc w
potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze lub wychowaniu dzieci jest dziełem
duszpasterskim.
duszpasterstwo pozaparafialne – duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzące młodych
ludzi (młodzież licealna, studenci, młodzi dorośli), w tym wolontariaty, wakacyjne spotkania
młodych (organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale
młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki piesze,
pielgrzymki autokarowe, środowiska harcerskie. To dzieła, które mogą działać przy parafiach,
ale mają struktury pozaparafialne.
-
Dzieci i osoby bezbronne
-
dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.
małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie
zawarła małżeństwa.
nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu
zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.
wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą w
wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba
dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzialności karnej. W
Polsce obecnie wynosi 15 lat.
dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli
osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie
swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej
odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność
natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing Committee on
Sexually Abused Children).
opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziecka oraz
posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic,
rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).
zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna
tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy
poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie
sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców). osoba dorosła bezbronna zgodnie z art. 1
ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba znajdująca się w stanie niepełnosprawności,
upośledzeniu fizycznym lub psychicznym albo pozbawiona wolności osobistej, która w
rzeczywistości, nawet sporadycznie, ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub
przeciwstawienia się przestępstwu w inny sposób.
-
Różne formy przemocy
-
uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, poczucia
krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemożności bycia sobą,
nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fizycznej, seksualnej czy
ekonomicznej.
nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania, a
nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub w
nadmiernym stopniu (SJP).
nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzystania innej
osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma władzę
nad inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca i pracownik, nauczyciel i uczeń,
trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, duchowny/osoba zakonna i parafianin) i
wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść.
przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu
wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby poszkodowanej,
zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autorytet i zaufanie w Kościele.
przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie
naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na
niebezpieczeństwo
utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym wolność
seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także
wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 Ustawy o
przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków niezbędnych
do życia osobie, którą się opiekuje.
przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak
odpowiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym oczekuje się
zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.
przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bliskich
związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce, gdy
dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mającym na celu jej kontrolowanie,
z
zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu, poprzez manipulację, izolację lub
zastraszanie.
bullying – znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne.
gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób,
że
ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezorientowana,
zalękniona
i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli manipulacja jest stosowana stale
i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara zacznie kwestionować swoje
zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią całkowitą kontrolę.
grooming (wobec dorosłego) – zachowania mające na celu izolację osoby, uczynienie jej
zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na agresywne zachowanie.
seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć.
seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego/
siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmiotowienie
osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaściwy sposób (wg
Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).
cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych –
komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-ów,
MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt, trolling),
rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania,
śledzenia
(cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing) itp.
-
Wsparcie
-
Niebieska Linia – https://www.niebieskalinia.info/
procedura „Niebieskie Karty” – jest narzędziem, którego głównym celem jest zapewnienie
bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej, obejmuje też współpracę
przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania w
przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu przemocy domowej.
-
Przestępstwa motywowane seksualnie
-
przestępstwo kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa
wykorzystywania seksualnego popełniane przez duchownych lub osoby konsekrowane,
którymi
są: zmuszanie kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub nadużycia władzy, do wykonywania lub
poddawania się czynnościom seksualnym; wykonywanie czynności seksualnych z dzieckiem
lub osobą bezbronną; produkcję, wystawianie, posiadanie lub dystrybucję, w tym drogą
elektroniczną, pornografii z udziałem dzieci, a także werbowanie lub nakłanianie dziecka lub
osoby bezbronnej do udziału w tworzeniu pornografii popełnione przez duchownych lub osoby
zakonne, o których mowa w artykule 1 §1 a) Vos Estis Lux Mundi.
przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) –
zgwałcenie
(art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198), seksualne
wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka (art. 200), uwodzenie
dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego lub sieci
telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b), kazirodztwo (art. 201),
pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art. 203), czerpanie zysku z cudzego nierządu
(art. 204).
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich, którzy
dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru publicznego i
Rejestru z
dostępem ograniczonym.
https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/ rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-
przestepstw-na-tle-seksualnym/
-
Osoby dramatu
-
osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio
naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).
osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostające w
stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11
Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
skarżący – każda osoba składająca skargę zawierającą zarzut, podejrzenie, obawę lub
zgłoszenie naruszenia prawa. podejrzany – osoba, wobec której istnieją podejrzenia
popełnienia przestępstwa, ale nie postawiono jeszcze zarzutów.
oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne.
przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której
odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę
kościelną.
-
Zespół ds. Prewencji i jego praca
-
osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez
proboszcza/administratora sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów
ochrony dzieci.
osoba zaufana – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskiego,
ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie
zgłoszeń o zdarzeniach dotyczących przemocy.
osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (proboszcz) odpowiedzialny za
podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.
kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, asertywność.
konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt
pomiędzy
obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może mieć wpływ na
wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwyczaj wiąże się z przeciwstawnymi zasadami
lub niezgodnymi życzeniami lub potrzebami i może wystąpić, gdy osoba pełni wiele ról.
lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty,
instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytywne, np. dochowanie
tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzeczanie przemocy.
dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do
zidentyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w połączeniu
ze
sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby.
Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail z
imieniem i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP, dane
przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wskazywać
tożsamość danej osoby.
wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą osobę
fizyczną i
prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega żadnej
opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego odrzucenia przez sąd
nie
rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy.
-
Formy przemocy wobec dziecka
-
przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjonalnego,
wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowania, wyzysku
komercyjnego
lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju
lub
godności dziecka w kontekście relacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się
powszechnie na pięć podtypów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne,
zaniedbanie, narażenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne. W kontekście
Kościoła katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp
przemocy.
1. przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub
jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź
zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za dziecko, lub
której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna wobec dziecka
może być czynnością powtarzalną lub jednorazową.
2. przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja
wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej
m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem
opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo lub
niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie lub nieuznawanie
indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.
3. zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego
podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego
podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do
zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki,
wychowania, troski i ochrony dziecka.
4. narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem,
w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza
przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom
lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.
5. wykorzystywanie seksualne dziecka – wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie
dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić
na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się
w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub
obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do
czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a
innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w
relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb
innej osoby (World Health Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym
(w tym penetracyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać formę
seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o charakterze
jednoznacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych lub
wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub angażowania się
w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie
seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii z udziałem dzieci lub
prostytucji dziecięcej. Grooming (wobec dziecka) – zachowania, których celem jest
przygotowanie dziecka do wykorzystywania seksualnego. Obejmuje nawiązanie
szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie rodziców i innych
dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja z dzieckiem jest
normalna i pozytywna.
przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza
różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii
komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości
lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest
słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie,
dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie
innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną
(np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w
mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających
ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny.
25 sierpnia 2024